Koje europske metropole imaju najlošiju kvalitetu zraka
Zagađenje zraka je podmukli problem koji utiče na zdravlje miliona ljudi širom Evrope, a njegovi učinci često ostaju neprimjetni. Prekomjerna koncentracija sitnih čestica PM₂.₅ vodoravna je linija između urbanog života i ozbiljnih bolesti poput kancera pluća, srčanih oboljenja i respiratornih poremećaja.
Evropska agencija za životnu sredinu (EEA) procjenjuje da bi ispunjenje preporuka Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) u EU moglo spriječiti na hiljade prerane smrti godišnje . Stoga je praćenje kvaliteta zraka u gradovima više od statistike – riječ je o pitanju javnog zdravlja.
Koji gradovi imaju najčišći zrak u EU?
Prema EEA-inoj analizi podataka iz 2022–2023. godine, samo su 13 evropskih gradova uspjela zadržati nivo PM₂.₅ ispod WHO-granice od 5 µg/m³. Među njima, top četiri grada su:
1. Uppsala i Umeå (Švedska) – sa koncentracijom oko 3–4 µg/m³
2. Faro (Portugal) – oko 3,6 µg/m³
3. Reykjavik (Island), Oulu (Finska), Stockholm i Helsinki (Nordijske prijestolnice) – svi ispod 5 µg/m³
Ovi gradovi, često smješteni u sjevernoj Evropi ili na obali, imaju najpribližnije idealnoj klimi za disanje – čestice brzo odlijeću, a efikasne politike održavanja zraka daju rezultate.
Koji gradovi se bore sa zagađenjem?
Na drugom kraju spektra nalaze se gradovi s alarmantno visokim nivoima PM₂.₅. Prema iizbještaju World Air Quality Reporta za 2024. godinu, Sarajevo je glavni grad s najlošijom kvalitetom zraka u Evropi, s prosječnom koncentracijom PM₂.₅ čestica od 30,8 µg/m³.
Odmah iza Sarajeva nalazi se Skoplje s koncentracijom od 21,6 µg/m³, dok je Beograd treći s 17,9 µg/m³. Na četvrtom mjestu je Podgorica s 16,8 µg/m³, a top pet zatvara Bukurešt s 15,7 µg/m³.
Među deset najzagađenijih glavnih gradova našli su se i Ljubljana (15,6 µg/m³), Nikozija (15,2 µg/m³), Kišinjev (14,7 µg/m³), Tirana (14,5 µg/m³) i Priština (14,2 µg/m³). Zagreb je zauzeo 11. mjesto s prosječnom koncentracijom PM 2.5 čestica od 14,1 µg/m³.
Zašto je zagađenje vazduha toliki problem?
Zagađenje zraka je tihi, ali smrtonosan problem koji ne bira – direktno utiče i na najugroženije. Sitne čestice PM₂.₅ prodiru duboko u pluća i krvotok, doprinoseći: povišenoj stopi smrti usljed kardiovaskularnih i plućnih bolesti, povećanju broja hospitalizacija, pogoršanju astme, alergija, dijabetesa.
Nedavno istraživanje iz Belgije pokazalo je da uvođenje zona niske emisije (LEZ) značajno smanjuje zagađenje i poboljšava zdravlje – naime, došlo je i do sporijeg rasta korištenja lijekova za dijabetes
Podaci EEA pokazuju da su najzagađeniji gradovi često područja gdje se ukrštaju loša politika, industrijski teret i nepovoljni geografski uslovi.
Foto: Freepik
